Hz. İbrahim ve Hz. İsmail’in Hac İbadeti

HZ.İBRAHİM HZ.İSMAİL (ALEYHİMESSELAM) HAC İBADETİ

    Hz. İbrahim’in "Ey Rabbimiz! Bize ibadet yollarımızı göster!"  (1) şeklinde dua etmesi üzerine Allah Teâlâ Cebrail'i göndererek, Hz. İbrahim'e hac ibadetini nasıl yerine getireceğini öğretmiştir.  (2) Ezrakî’nin (ö.224/839) Ahbâru Mekke adlı eserinde İbn İshak’tan (ö.151/768) hasen senetle yaptığı bir rivâyette ve Taberî’nin (ö.310/922) Târîhu’r-Rusûl ve’l-Mülük adlı eserinde Hz. İbrahim’in haccı şöyle anlatılır:
         “Hz. İbrahim, Kâbe’yi inşa işini tamamlayınca Cebrail geldi ve ona ‘Kâbe etrafında yedi defa dön’ dedi. Hz. İbrahim Kâbe etrafında döndü ve dönerken her rüknü selâmladı. Tavafı tamamlayınca Makam-ı İbrahim’in ardında iki rekât namaz kıldı. Cebrail de onunla birlikte hareket etti ve ona bütün menâsiki, Safa, Merve, Mina, Müzdelife ve Arafat’ta yapılacak ibadeti öğretti. Mina’ya girdiğinde Akabe’de İblis’i temsil eden yere indi. Cebrail, Hz. İbrahim’in oraya yedi taş atmasını istedi, O da yedi taşı attı. Ardından orta cemrede şeytanın temsili göründü, Cebrail oraya da yedi taş atmasını istedi, Hz. İbrahim yedi taş attı, sonra şeytanın temsili kayboldu, Allah onu rezil etti, son olarak küçük cemre göründü,ona da yedi taş attı, sonra şeytan kayboldu. (3)

       Cebrail Hz. İbrahim’e Mekke’den Arafat’a kadar haccın her menâsikini öğretti, Arafat’a kadar tehlil ve telbiye getirerek gitti, Arafat’ta vakfe yaptı, Cebrail ona “Öğrendin mi?” diye sordu. O da “Öğrendim.” (Areftü) dedi. Bunun için “Arafat” bu isimle isimlendirildi. Hz. İbrahim Arafat’tan sonra Müzdelife’de vakfe yaptı, Mina’da da bizzat kendisi kurban kesti.(4)

     Allah, Hz. İbrahim’e insanları hacca çağırmasını emredince “Ey Rabbim, sesimi nasıl duyuracağım?” diye sordu. Allah Teâla, “Sen seslen, duyurmak bana aittir.” buyurdu. Hz. İbrahim, “Ey insanlar! Allah size Beyt-i Atik’i ziyaret etmenizi farz kıldı. Rabbinizin davetine icabet edin.” diyerek seslendi. Allah, Hz. İbrahim’in sesini duyurdu. Doğu’dan Batı’dan yeryüzü kıtalarından ona cevap geldi. “Lebbeyk Allahhümme lebbeyk.” (5)

     Hz. İbrahim’in insanları hacca davetinden sonra Hz. İsmail, Cürhümilerden bir grup akrabası ile haccetti. Öğle, ikindi, akşam ve yatsı namazını Mina’da kıldı ve burada sabahladı. Nemire’ye geldi. Zevalden sonra Arafat’ta öğle ve ikindiyi cem ederek kıldı, sonra vakfe yaptı. Güneş batınca beraberindekilerle Müzdelife’ye hareket etti, burada akşam ve yatsı namazını kıldı, sonra Müzdelife’de vakfe yaptı. Ardından şeytan taşlama yerine (cemerât) geldiler. O beraberindekilere şeytana nasıl taş atacaklarını da öğretti.  (6)  

      Ezrakî’den (ö.224/839) naklettiğimiz iki rivâyette de Hz. İbrahim’e Cebrail’in öğrettiği hac ibadeti ve Hz. İsmail’in beraberindekilerle îfâ ettiği hac ibadeti ile günümüzde yapılan hac ibadetinin örtüştüğü söylenebilir. Günümüzde yapılan hac ibadetinde yer alan ihram, telbiye, vakfe, tavaf, say, cemrelerin taşlanması, kurban kesilmesi, gibi menâsikin ilk defa Hz. İbrahim tarafından edâ edilen hac ibadetinde de yer aldığı görülmektedir. Daha sonra müşrikleşen Araplar, şirke âit unsurları ve hurafeleri hacca karıştırmıştır. Hz. İbrahim’in haccı, tahrifata uğramış olarak câhiliye devrinde yüzyıllar boyu devam etmiştir.

---

"Hz. İsmail kimdir?" 

Bilenler kadar bilmeyenlerin de olabileceği "Hz. İsmail kimdir?" sorusunun cevabı şu şekildedir;

Hz. İsmail, Hz. İbrahim'in oğludur. 

(1)  Kur’an-ı Kerim, Bakara 2/128
(2)  Ebu Cafer Muhammed b. Cerir Taberî, Târîhu’r-Rusûl ve’l-Mülük, Tahkik: Muhammed Ebu’l-Fadl, İbrahim, Daru’l-Maarif, Kahire 2. Baskı, ty. C. 1, s. 262.
(3)  Taberi, Târîhu’r-Rusül, ve’l-Mülük, C.1, s.160- 262; Ezrakî, Ahbâru Mekke, s.120-121.
(4)  Kâmil Miras,Tecrid-i Sarih Tercemesi ve Şerhi, C.6, s. 21.
(5)  Taberî, Târîhu’r-Rusül, C.1, s.262; Ezrakî, Ahbâru Mekke, s.121
(6)  Ezrakî, Ahbâru Mekke, s. 121; Taberî, Târîhu’r-Rusûl, C.1, s. 262; Kâmil Miras, Tecrid-i Sarih Tercemesi ve Şerhi, C.6, s. 21.